معاونت آموزشی

مرکزمطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی
شیوه نامه جامع ارزیابی فرایند یادگیری ویاددهی

1401_1402



 

مقدمه:

تربیت دانش آموختگان پاسخگو به نیازهای جامعه نیازمند برنامه ریزی مدون آموزشی ، ارائه آموزش کیفی و ارزشیابی نظامند توانمندیهای مهارتی ، نگرشی و دانشی دانشجویان است. بدیهی است ارزیابی عناصر برنامه ریزی، آموزش و ارزشیابی شرط الزم برای توسعه کیفی فرایند یاددهی و یادگیری می باشد. هرچند در حال حاضر اقدامات متعددی برحسب دستورالعمل ها وشیوه نامه های کشوری برای پایش کیفیت تدریس در فرایند ارتقاء صورت می گیرد. اما برای توسعه پایدار کیفیت نیاز به ساختارمندسازی ارزشیابی عملکرد اعضای هیات علمی و درنظرگرفتن عناصر فرایند یاددهی یادگیری احساس می شود. در این راستا شیوه نامه حاضر با تجمیع و شکل دهی فعالیتهای جاری در فرایند عملکردکمیته های ارزشیابی اساتید و کمیته برنامه درسی مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه تدوین گردیده است.


فصل اول –تعاریف و کلیات 

ماده1_ اهداف کالن دانشکده در زمینه برنامه ریزی درسی عبارتنداز :
الف – انطباق مواد، ماهیت و محتوای رشته های تحصیلی با هدفها، ارزشها و راهبردهای کالن وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
ب –تسریع و همسویی برنامه های درسی با چشم انداز دانشکده
پ - هماهنگی برنامه های درسی با تحوالت علمی روز و به هنگام نمودن محتوای رشته ها مطابق با تحوالت
ت - ایجاد تناسب بیشتر برنامه های درسی با امکانات و توانائی های دانشکده
ث - ایجاد شایستگی های الزم در دانش آموختگان برای ورود به جامعهو بازار کار
ماده 2 – همکاری و مشارکت کمیته برنامه ریزی درسی در فعالیتهاو حوزه های ذیل خواهد بود:
✓ ایجاد رشته های جدید متناسب با نیازهای جامعهو تحوالت علمی روز
✓ ارزیابی اقدامات انجام گرفته جهت توسعه گروه های آموزشی با توجه به نیاز جامعه
✓ بررسی کیفیت آموزشی به منظور ارزیابی علل رشد یا افت تحصیلی دانشجویان
✓ پایش برنامه های درسی دانشکده
✓ همکاری با دفتر توسعه در نظارت بر محتوای ارائه شده در طرح دروس اساتید دانشکده
✓ همکاری در برگزاری کارگاه های آموزشی تدوین طرح درس و بهبود کیفیت تدریس
✓ ایجاد بانک اطالعاتی طرح درس هاو طرح دوره ها (پرونده دروس)
✓ بررسی طرح درسهاو ارائه بازخورد جهت اصالح اشکاالت موجود
✓ همکاری با دفتر توسعه دانشکده در خصوص نظارت بر اجرای برنامه های درسی و ارزشیابی
✓ برگزاری جلسات شورای برنامه ریزی درسی و به روز رسانی سایت کمیته برنامه ریزی درسی دانشکده
✓ مشارکت در ایجاد تغییردر برنامه های درسی رشته های مختلف تا 20 در صد محتوا
✓ ارتقای دانش برنامه ریزی درسی در میان اعضای هیات علمی دانشکده از طریق نیازسنجی و پیشنهاد کارگاه های توانمندسازی
ماده -3 اعضای شورای برنامه ریزی دانشکده به شرح زیر می باشد:
اعضای کمیته شامل رئیس دانشکده، معاون آموزشی دانشکده، معاون تحصیالت تکمیلی دانشکده، رئیس اداره آموزش ،مسئول دفتر توسعه دانشکده و یک نفر از اعضای هیأت علمی دانشکده با انتخاب رئیس دانشکده، مدیران گروه های آموزشی و یک نفر عضو هیأت علمی مسئول فرآیند اجرایی کمیته می باشد.
رئیس کمیته: رئیس دانشکده
مسئول و دبیر کمیته: یکی از اعضای هیئت علمی دانشکده با انتخاب رئیس دانشکده
ماده 4 – الزم است کمیته برنامه ریزی در برنامه ریزی و بازنگری برنامه ها ، اصول و موازین ذیل را رعایت نماید :
.1 چارچوب ارزش ها، اهداف و راهبردهای کالن کشور
.2 تحقق اهداف مندرج در ماده 1
.3 اصول و روش های علمی برنامه ریزی درسی
.4 ضوابط و مقررات جاری آموزشی و خدمات آموزشی دانشگاه
.5 بهره گیری از بررسی های کارشناسی و یافته های پژوهشی
.6 بهره گیری ازهمفکری صاحب نظران سایر دانشگاه ها و بخش های فرهنگی، اجتماعی، صنعتی و اقتصادی کشور
.7 پیش بینی پیامدها و اثرات جانبی حاصل از ایجاد تغییرات در برنامه ها بر روی دانشجویان ، دانش آموختگان و اعضای هیات علمی گروه
ارزیابی بهینه فرایند یاددهی یادگیری شامل موارد زیر می باشد:
1 . ارزیابی برنامه ریزی درسی
1 - 1 ارزیابی طرح دوره و طرح درس
1 - 2 ارزیابی بلوپرینت آزمون
2 . ارزیابی کیفیت تدریس
2 - 1 ارزیابی کیفیت تدریس از دیدگاه دانشجویان
2 - 2 ارزیابی کیفی محتوای آموزشی
2 - 3 ارزیابی عملکرد آموزشی اساتید
2 - 4 ارزیابی عملکرد آموزشی استاد توسط معاون آموزشی دانشکده ومدیرگروه
-1 ارزیابی برنامه ریزی درسی
1 - 1 ارزیابی طرح دوره و طرح درس
طراحی آموزشی یکی از مهارتهای مهم در فرایند تدریس است که در دستیابی فراگیران به اهداف
درس بسیار اثربخش است. تدوین طرح دوره و طرح درس از جمله فعالیتهای طراحی آموزشی
است که الزم است همه مدرسین قبل از شروع هر ترم برای دروس مختلفی که در آن ترم ارائه
خواهند نمود اقدام نمایند.
طرح دوره یا  Course  plan به برنامه ای اطالق می شود که در مورد یک درس یک یا چند
واحدی نوشته می شود. این درس معموالا در طول یک نیمسال تحصیلی ارائه می شود . از طرفی
طرح درس یا  plan Lesson به برنامه ای گفته می شود که برای یک جلسه آموزشی تنظیم می شود .
عناصر تشکیل دهنده برنامه دوره و طرح درس مشابه بوده و فقط برنامه دوره از کلیت بیشتری
نسبت به طرح درس برخوردار می باشد. به عبارتی دیگر زمانی که یک درس را برنامه ریزی نمائیم؛
ابتدا این درس را در قالب طرح درس دوره و برای یک ترم یا یک دوره برنامه ریزی کرده و از
داخل طرح درس دوره طرح درس های روزانه آن را بیرون کشیده و برنامه ریزی می نمائیم . جهت
یکسان سازی و تا حدی استانداردسازی این فرایند در سطح دانشگاه فرم طرح دوره و طرح درس
طراحی و در سایت مرکزبارگذاری شده است.
اساتید ملزم هستند پس از تدوین طرح دوره و طرح درس طبق شیوه نامه کمیته برنامه ریزی درسی آن را پس از طی مراحل تایید در اختیار دانشجویان خود قرار دهند.(فرم پیوست شماره 1 و 2 )
مدیران گروه مسئولیت نظارت و کنترل طرح دوره و طرح درس و انطباق آن با سرفصل دروس را
 به عهده دارندو باید مطابق با فرم ارزیابی طرح درس ، به اساتید فیدبک الزم را ارائه نمایند.(پیوست شماره 3 )
1 - 2 ارزیابی بلوپرینت آزمون
ارزیابی دانشجویان در هر درس به صورت بهینه و استاندارد یکی از توانمندیهای مورد انتظار اساتید است که در فرایندیاددهی و یادگیری نقش چشمگیری دارد. یکی از مهمترین عوامل موثر در برگزاری یک آزمون موفق طراحی بلوپرینت می باشد. بلوپرینت معادل مفهوم جدول مشخصات آزمون است و به روایی آزمون کمک میکند. اول این که باعث میشود استاد، نمونه صحیحی از محتوای ارائه شده به فراگیران یا اهداف مورد انتظار از آنان را در آزمون بسنجد . دوما باعث میشود که متناسب با هدف یا محتوای ارائه شده، بهترین ابزار سنجش توسط استاد انتخاب شود. بلوپرینت کمک می کند تا آزمون به بهترین شکل منعکس کننده تمامی اهداف آموزشی و همه محتوای برنامه درسی باشد . الگوی کلی بلوپرینت به صورت جدولی است که دارای دو بعد هدف و محتوا است هرچند الگوهای متفاوتی برای ترسیم آن وجود دارد. با هدف یکسان سازی فرایند طراحی بلوپرینت و راهنمایی اساتید، فرم بلوپرینت( پیوست شماره 4 ) توسط EDC طراحی شده و در اختیار اساتید قرار گرفته تا بر اساس آن سواالت خود را طراحی کنند. در اواخر ترم یک نمونه از سواالت پایان ترم استاد به همراه فرم بلوپرینت آزمون تکمیل شده در اختیار مدیر گروه قرار می گیرد تا بوسیله فرم ارزیابی بلو پرینت )پیوست شماره 5( طراحی آزمون استاد را مورد ارزیابی قراردهند.
2 - ارزیابی کیفیت تدریس
جهت ارزیابی کیفیت تدریس از چندین روش استفاده می شود:
2 - 1 ارزیابی کیفیت تدریس از دیدگاه دانشجویان
استفاده از نظرات دانشجویان برای ارزیابی کیفیت تدریس اساتید روش بسیار معمول و شناخته شده ای است که بسیاری از دانشگاه های بزرگ دنیا برای تغییر و تحول و پیشبرد برنامه های آموزشی خود استفاده می کنند. هرچه این ارزیابی در ابعاد وسیع تری صورت گیرد ارزش داده های جمع آوری شده بیشتر خواهد بود. لذا در رویکرد طراحی شده همه اساتید توسط همه دانشجویان خود در همه دروسی که در یک ترم ارائه کرده اند مورد ارزشیابی قرار می گیرند. ارائه دروس میتواند به صورت حضوری، مجازی و یا ترکیبی باشد. جهت این امر ابزاری طراحی شده که به تصویب شورای آموزشی دانشگاه رسیده در سامانه هماوا بارگذاری شده است و دانشجویان قبل از امتحان
و قبل از دریافت کارت ورود به جلسه خود الزام به تکمیل آن دارند.
در این ابزار وضعیت ارائه درس توسط استاد با آیتمهای مختلف مورد ارزیابی قرار می گیرد. از جمله موارد مورد ارزیابی نحوه تدوین و ارائه طرح دوره و طرح درس، کیفیت و شیوه تعامل استاد در کالس درس ، اثربخشی و مدیریت کالس و کیفیت ارزشیابی دانشجو و... می باشد.(پیوست شماره 6)
2 - 2 ارزیابی کیفی محتوای آموزشی
بدون شک ارائه محتوای به روز و منطبق با اصول و مبانی یادگیری نقش مهمی در ماندگاری مطالب و پایداری یادگیری خواهد داشت. در این راستا محتواهای آموزشی ارائه شده به صورت حضوری/آنالین /آفالین توسط دانشجویان مورد ارزشیابی قرار می گیرد. درصورتی که محتوای درس در سامانه نوید بارگذاری گردد روند ارزشیابی محتوا به این صورت خواهد بود که استاد فرم خودگزارش دهی درس را تکمیل می نماید سپس محتوا توسط مدیر گروه و یکی از اساتید صاحب نظر گروه با استفاده از فرم ارزیابی آموزش آفالین مورد ارزیابی قرار می گیرد .
3 - 2 ارزیابی عملکرد آموزشی اساتید
برای ارزیابی عملکرد آموزشی اساتید از نظرات همکاران استفاده می شود. بدین منظور ابزار طراحی شده در سامانه هماوا بارگذاری شده و سالی یک بار تکمیل توسط همه همکار در گروه به صورت محرمانه تکمیل می گردد. در این ابزار عملکرد استاد در زمینه های مختلف از جمله دانش تخصصی، مشارکت موثر در ارزیابی فراگیران و... مورد سنجش قرار می گیرد.
2 - 4 ارزیابی عملکردآموزشی اساتید توسط مسئولین(معاون آموزشی دانشکده و مدیر گروه) جهت ارزیابی دقیق تر و همه جانبه عملکرد آموزشی اساتید از معاون آموزشی دانشکده و مدیرگروه با استفاده از فرمهای بارگذاری شده در سایت دانشگاه نظرسنجی به عمل می آید. در این فرمها کیفیت تدریس و میزان جدیت در آموزش دانشجویان ، قدرت ابتکار در استفاده از روشهای نوین تدریس و... مورد ارزیابی قرار می گیرند. سالیانه یک بار این فرمها تکمیل می گردند.(پیوست شماره 7)
 

بسمه تعالی
معاونت آموزشی مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی 

فرم طرح درس
موضوع درس :              شماره جلسه
روش                    نوع ارزیابی :تکوینی                        تراکمی                               انواع دیگر  تدریس
رسانه ای آموزشی	فعالیت های تکمیلی		مکان آموزش
ردیف                                                         اهداف رفتاری	حیطه یادگیری	سطح حیطه	زمان (دقیقه)	روش ارزیابی
1
2
3
4
5
6
7
8
9